RÓŻNE RODZAJE KOLAGENU
Czytając opisy wielu kosmetyków natrafiamy często na różne określenia kolagenu tj.: bydlęcy, wieprzowy, roślinny, hydrolizowany itp. Określenia te nie dają nam żadnej wiedzy o tym tak ważnym białku dla naszego organizmu. Poniżej trochę informacji na ten temat.
KOLAGEN HYDROLIZOWANY
Kolagen hydrolizowany to inaczej żelatyna. Powstaje on w wyniku termicznego zniszczenia wiązań sieciujących oraz wiązań peptydowych białek kolagenowych. Hydrolizat jest mieszaniną fragmentów o różnym ciężarze jednakże ma zawsze masę cząsteczkową mniejsza niż natywny kolagen. Ponieważ przy wytwarzaniu żelatyny nie trzeba uważać na delikatną strukturę kolagenu. Surowiec do produkcji żelatyny poddawany jest wstępnej obróbce przez działanie silnych kwasów lub zasad tak więc warunki pozyskiwania hydrolizatu są znacznie drastyczniejsze i umożliwiają wykorzystanie szerszej gamy surowców zawierających kolagen tj. kości. Ze względu na duża ilość taniego surowca hydrolizat kolagenu jest najtańszym rodzajem pochodnych białek kolagenowych szeroko stosowanym w produkcji środków spożywczych. jako składnik nadający odpowiednią teksturę czy „zagęstnik”. Hydrolizowany kolagen jest również chętnie wykorzystywany przez producentów tańszych kosmetyków jako zamiennik natywnego białka kolagenowego, niestety niepełnowartościowy.
KOLAGEN ZWIERZĘCY
Kolagen to grupa podstawowych białek organizmów zwierzęcych. Do rodziny tej zaliczanych jest obecnie ponad 20 typów białek, które różnią się budową, właściwościami rozmieszczeniem w tkankach oraz pełnionymi w organizmie funkcjami. Białka te dominują w tkance łącznej budującej m.in. skórę, chrząstkę i kości ale również wszystkie ważne narządy wewnętrzne. Białka kolagenowe różnią się nieznacznie pomiędzy poszczególnymi gatunkami jednakże zmiany te w znacznym stopniu wpływają na właściwości tego białka. Kolagen wyższych kręgowców jest zazwyczaj bardziej usieciowany i posiada wyższą temperaturę denaturacji. Dodatkowo podczas starzenia się kolagenu zwierząt wyższych w ich organizmach (in vivo) tworzą się wewnątrz- i międzycząsteczkowe poprzeczne kowalencyjne wiązania sieciujące, których zadaniem jest zwiększenie stabilności włókien kolagenowych. Wraz ze wzrostem ilości tych wiązań zwiększa się gęstość kolagenu oraz jego wytrzymałość. Jednakże zmniejszeniu ulega rozpuszczalność kolagenu. Takie usieciowanie kolagenu jest niekorzystne dla wyglądu zewnętrznego naszej skóry. Staje się ona mniej elastyczna i jędrna. Kolagen skór rybich jest znacznie mniej usieciowany niż kolagen skór bydlęcych czy wieprzowych i jego rozpuszczalność jest w związku z tym znacznie wyższa niż pozostałych. Większa "rozpuszczalność" skór rybich pozwala ponadto na uzyskanie natywnej formy kolagenu w produkcie końcowym- żelu kolagenowym, przy zastosowaniu niezwykle delikatnej metody uzyskiwania tego białka w warunkach zachowawczych. Uzyskanie kolagenu ze skór wieprzowych i bydlęcych wymaga bardzo agresywnej obróbki chemicznej i/lub enzymatycznej, które powodują znaczną degradacje tego białka. Ponadto białko bydlęce może być nośnikiem prionów. Priony to potencjalnie zakaźne białka, występujące powszechnie u większości zwierząt wyższych (ssaków, gadów i płazów) i niegroźne aż do momentu zmiany naturalnej konformacji, po której stają się białkiem prionowym infekcyjnym. Priony infekcyjne wywołują śmiertelne choroby układu nerwowego zwierząt i człowieka takie jak BSE czy chorobę Creutzfelda-Jacoba. Ryby są natomiast organizmami niższymi i jak dotąd nie stwierdzono aby posiadały zdolność wytwarzania białek prionowych.
KOLAGEN ROŚLINNY (FITOKOLAGEN)
Mianem kolagenu roślinnego określa się najczęściej wielocukry pochodzenia roślinnego, które na skórze dają efekt filmu ochronnego i ściągania podobny do kolagenu zwierzęcego. Jednakże związki te nie mają tak kompleksowego działania jak kolagen. W tym wypadku jest to tylko skrót myślowy i hasło marketingowe ponieważ kolagen jest białkiem i to białkiem produkowanym wyłącznie przez zwierzęta. Specyficzną cechą kolagenu jest występowanie w nim dwóch aminokwasów - hydroksyproliny i hydroksylizyny, specyficznych prawie wyłącznie dla tego białka. Istnieje jednakże białko roślinne - ekstensyna, które zawiera hydroksyprolinę ale białko to ma zupełnie odmienną budowię niż kolagen. Pomimo zawartości esencjonalnego aminokwasu jakim jest hydroksyprolina, która zwiększa nawilżenie skóry, jej działanie jest podobne a nie identyczne jak kolagenu a co za tym idzie nie może ona zastąpić tego białka.
MIKROKOLAGEN
Nazwą mikrokolagen określa się najczęściej niewielkie cząsteczki białkowe (oligopeptydy), które naśladują fragmenty naturalnego kolagenu. Cząsteczki te mają wpływ na produkcje kolagenu i innych elementów skóry właściwej. Mikrokolagen tworzony jest w laboratoriach biotechnologicznych i modyfikowany poprzez dodanie cząsteczek tłuszczowych, które zwiększają jego stabilność i pozwalają mu lepiej przenikać przez barierę naskórkową.
KOLAGEN LIOFILIZOWANY
Liofilizacja jest jedną z metod otrzymywania produktów suszonych. Oparta jest na suszeniu sublimacyjnym i odbywa się w temperaturze niższej niż 0 st. C przy bardzo obniżonym ciśnieniu. Proces ten stosuje się do suszenia szczególnie wrażliwych związków i substancji, zwłaszcza tych nieodpornych na ogrzewanie. W wyniku tego procesu substancje aktywne zachowują swoją aktywność a zniszczeniu nie ulegają cenne związki tj witaminy, białka, enzymy, składniki mineralne itp. Preparaty liofilizowane zawierają tylko śladowe ilości wody i nie wymagają konserwowania. Po liofilizacji otrzymany preparat można z łatwością ponownie uwodnić nie tracąc przy tym żadnych właściwości organoleptycznych i biologicznych.
Ten rodzaj kolagenu najczęściej wykorzystywany jest w suplementach diety zwłaszcza tych przeznaczonych do regeneracji skóry, kości i chrząstek. Kolagen liofilizowany znajduje również zastosowanie przy produkcji maseczek do twarzy oraz płatów i opatrunków kolagenowych. Wszystkie te preparaty są zazwyczaj bardzo drogie co jest spowodowane wysokimi nakładami środków i znacznymi kosztami liofilizacji.